UE Flag

Różowy październik: kompendium dbania o zdrowie Twoich piersi

W 1985 r. październik został wyróżniony – i to dosłownie. Miesiąc ten zyskał wtedy miano Różowego, otrzymał symbol różowej wstążki, a wśród lekarzy i dbających o swoje zdrowie kobiet stał się czasem celebrowania profilaktyki raka piersi. Poza tym w 2008 r. 15 października stał się Światowym Dniem Walki z Rakiem Piersi. A jak Ty – z okazji Różowego Października – możesz zadbać o zdrowie Twoich piersi?

Rak piersi – kilka faktów

  • Rak piersi to najczęściej występujący nowotwór (25%) oraz najczęstsza przyczyna śmierci (14%) wśród kobiet na świecie. Zdarza się też, choć bardzo rzadko, że na ten nowotwór zapadają mężczyźni (1 na 100 przypadków złośliwego raka sutka dotyczy mężczyzny).

  • Problem występuje przede wszystkim w państwach wysoko uprzemysłowionych, a w Polsce to jedna z głównych przyczyn przedwczesnych zgonów wśród kobiet. 

  • Ryzyko zachorowania wzrasta z wiekiem: 80% zachorowań w naszym kraju dotyczy pań po 50. roku życia. 

  • To choroba niejednorodna, która ma różne podtypy. Złożone są również przyczyny jej występowania.

Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia raka piersi?

Oprócz wieku (między 50 a 70 lat), czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania na raka piersi są:

  • obciążenie genetyczne – występowanie raka w rodzinie, zwłaszcza u mamy lub siostry, a także mutacje genu BRCA1 lub BRCA2,

  • wczesna menstruacja (przed 12. rokiem życia),

  • późna menopauza (po 55. roku życia),

  • duża nadwaga,

  • bezdzietność,

  • urodzenie pierwszego dziecka po 30. roku życia,

  • stosowanie hormonalnej terapii zastępczej oraz antykoncepcji hormonalnej,

  • nadużywanie alkoholu,

  • palenie tytoniu.

Jak widzisz, choć nie możesz zmienić swoich genów, występowania chorób wśród najbliższych czy czasu miesiączkowania, na niektóre z czynników ryzyka masz duży wpływ.

Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka piersi?

Ministerstwo Zdrowia zaleca kilka sposobów na walkę z rakiem piersi. Oprócz regularnego wykonywania badań profilaktycznych i samobadania piersi (więcej na ten temat dowiesz się za chwilę), warto unikać nadmiernej ekspozycji na słońce, rzucić palenie, a także utrzymywać prawidłową wagę. Pomoże Ci w tym aktywność fizyczna, jedzenie dużej ilości warzyw i owoców oraz ograniczenie spożywania alkoholu i produktów bogatych w tłuszcze zwierzęce. To, co robisz oprócz badań (czyli ogólnie rzecz ujmując: zdrowy styl życia), jest określane pierwotną profilaktyką raka piersi.

Wtórna profilaktyka, czyli wczesne wykrywanie raka piersi

Wtórną profilaktykę zacznij od regularnego samobadania piersi (najlepiej przeprowadzać je między 6. a 9. dniem cyklu). Dzięki comiesięcznej samokontroli „nauczysz się” swoich piersi i szybko zauważysz wszelkie niepokojące objawy. Poza tym należy wykonywać badanie USG piersi:

  • co 2 lata między 20. a 30. rokiem życia,

  • co rok po 30. roku życia.

Profilaktyka raka piersi – badania przesiewowe. Kto może z nich skorzystać?

W Polsce profilaktyka raka piersi od 2006 r. obejmuje populacyjne badania przesiewowe. Objęte nimi są kobiety zdrowe, bez żadnych objawów nowotworu, obciążeń rodzinnych ani predyspozycji genetycznych. Warunkiem przystąpienia do badań jest wiek (50-69 lat) oraz niewykonanie mammografii w ciągu 2 lat.

W badaniach przesiewowych wykorzystuje się skrinning mammograficzny: najpierw podstawowy, a w przypadku wykrycia niepokojących zmian – pogłębiony. Kraje, które w połowie lat 80. poprzedniego wieku wprowadziły bezpłatne badania przesiewowe w kierunku raka piersi, zanotowały spadek umieralności aż o 25%, a także większą przeżywalność pacjentek dotkniętych tym nowotworem.

Jak prawidłowo wykonać samobadanie piersi?

Samokontrolę zacznij od dokładnego przyjrzenia się swoim piersiom w lustrze: 

  • Czy pierś zmieniła kształt lub wielkość i stan ten utrzymuje się po miesiączce? 

  • Czy skóra zmieniła kolor, pomarszczyła się, nadmiernie się łuszczy albo została zaciągnięta? 

  • Czy brodawka jest wciągnięta, zgrubiała, owrzodzona, zmieniła barwę albo następuje z niej wyciek? Co się dzieje, gdy uciśniesz sutek?

  • Czy widać jakieś guzki, zgrubienia, obrzęki na skórze i brodawce?

Oględziny wykonaj w kilku pozycjach:

  • ze swobodnie spuszczonymi rękami,

  • z rękami uniesionymi do góry,

  • z rękami założonymi za głową,

  • z rękami opartymi na biodrach (w pozycji wyprostowanej i pochylonej do przodu).

Po obejrzeniu piersi przejdź do badania palcapcyjnego. Uciskaj pierś opuszkami palców i przesuwaj po spirali od zewnątrz do wewnątrz (do brodawki). Szukaj guzków i zgrubień – te, które powinny Cię zaniepokoić, są nieruchome i najczęściej bezbolesne (ból pojawia się dopiero w przypadku zaawansowanego nowotworu, choć niektóre kobiety skarżą się na krótkotrwały dyskomfort lub kłucie w okolicy guzka). Sprawdź również węzły chłonne pod pachami (ich powiększenie jest częstym objawem raka), a następnie powtórz czynności na drugiej piersi oraz na leżąco.

Nie każdy guz jest rakiem piersi!

Co zrobić, jeśli wyczujesz w swojej piersi guzek albo jakaś niepokojąca zmiana pojawi się na USG lub w mammografii? Jak najszybciej udaj się do lekarza, który skieruje Cię na dalszą diagnostykę. Choć nie każdy guz jest rakiem, do chwili rozwiania wszelkich wątpliwości należy go traktować jak potencjalny nowotwór złośliwy. Jeśli do tej pory nie wprowadziłaś profilaktyki, niech kolejny Różowy Październik stanie się miesiącem świadomej walki z rakiem również dla Ciebie.

Źródła:

  1. https://www.zwrotnikraka.pl/objawy-raka-piersi-sutka/. [dostęp online: 12.08.2023].

  2. https://www.zwrotnikraka.pl/rozowy-pazdziernik-miesiac-swiadomosci-raka-piersi/. [dostęp online: 12.08.2023].

  3. https://www.zwrotnikraka.pl/profilaktyka-rak-piersi/. [dostęp online: 12.08.2023].

  4. https://www.gov.pl/web/psse-wrzesnia/15-pazdziernik---swiatowy-dzien-walki-z-rakiem-piersi. [dostęp online: 12.08.2023].

  5. https://www.gov.pl/web/psse-ostrow-mazowiecka/rozowy-pazdziernik--miesiac-swiadomosci-raka-piersi. [dostęp online: 12.08.2023].

  6. https://www.gov.pl/web/psse-lobez/rozowy-pazdziernik---miesiac-swiadomosci-raka-piersi. [dostęp online: 12.08.2023].